Tại sao lại ngáp khi buồn ngủ (ngáp ngủ)? Ngáp có vai trò gì?

Cái ngáp, ngáp ngủ, tuy bình thường, phổ biến và kéo dài không quá 6 giây nhưng lại không hề đơn giản chút nào. Cái ngáp nói lên nhiều ý nghĩa, mang theo nhiều thông điệp và liên quan đến nhiều trạng thái của cơ thể. Ngáp cũng là trung tâm nghiên cứu của nhiều bộ môn khoa học, từ sinh lý học, tâm lý học, bệnh lý học…

Ngáp ngủ là một hành động vô thức liên quan đến nhiều trạng thái của cơ thể

Từ điển tiếng Việt định nghĩa: “ngáp là há rộng miệng thở hắt ra thành hơi dài”. Nhưng không cần định nghĩa đó thì ai cũng biết ngáp là gì rồi, vì ai mà chẳng ngáp và trông thấy mọi người ngáp. Ngáp là một hành động vô thức, nằm ngoài sự điều khiển của con người. Bình thường, muốn ngáp cũng chẳng ngáp được, và khi cơ thể “đòi” ngáp, cố “đàn áp” nó cũng không xong.

Các nhà khoa học đã kết luận chỉ mới 14 tuần tuổi, các cô cậu bé đã ngáp trong bụng mẹ rồi. Người ngáp nhiều, vài chục lần trong ngày, vài trăm lần cũng nên. Cá biệt có người còn mắc bệnh ngáp, nghĩa là ngáp vô hồi kỳ trận, được ghi trong kỷ lục Guinness.

Vì sao ta ngáp?

Ai cũng biết người ta thường ngáp khi mệt mỏi, làm việc quá sức, bị stress… khi có tâm trạng chán nản, muốn thoát khỏi tình thế buồn bực mà không cưỡng lại được, khi giấc ngủ kéo đến mà chẳng được ngả lưng…. Các cụ già cũng “tranh thủ” ngáp lần cuối trước khi từ giã cuộc đời.

Khi cơ thể mệt mỏi hoặc gặp điều bối rối muộn phiền hay chán nản, tốc độ lưu động của máu sẽ chậm lại nên não bị thiếu oxy, lượng khí cacbonic trong máu tăng lên. Tình trạng này khiến cơ thể con người mệt mỏi, nửa tỉnh nửa mê. Để đối phó với tình trạng này, trung tâm điều khiển hô hấp của con người nằm ở não sẽ “bảo” chúng ta phải ngáp để cho miệng há ra thật to, hít nhiều không khí có oxy vào giúp tinh thần và cơ thể được phấn chấn hơn.

Có giả thuyết cho rằng ngáp là cách cơ thể tự điều chỉnh nhiệt độ máu một cách tức thời. Lại có giả thuyết cho rằng các trạng thái tình cảm, tâm lý như buồn bực, giận dỗi… làm xuất hiện trong não hàng loạt hóa chất truyền dẫn thần kinh như serotinin, dopamin, oxit nitric… khi sinh ra quá nhiều, chúng cần được giải phóng bằng những cái ngáp, và hàm lượng những chất này càng nhiều, tần suất ngáp càng tăng.

Nhưng có giả thuyết lại cho rằng, khi ngồi lâu ở một tư thế, trong máu tích tụ khí cabonnic làm ta uể oải, cần phải thải ra. Thần kinh não nhận được tín hiệu, bấm nút ra lệnh, thế là ngáp dài để loại trừ chất khí đó đi. Và liền sau cái ngáp thở ra ấy là cái hít vào thật sâu một lượng oxy tươi mới qua phổi, vào máu, lên não, nhờ thế, ngáp xong phần nào tỉnh táo trở lại.

Kết luận:

Khi bạn ngáp là dấu hiệu cơ thể đang cần sự nghỉ ngơi, não cần thêm oxy,… đó là những phản ứng tự vệ của cơ thể rất cần cho sức khỏe. Do vậy khi bạn thấy mình muốn ngáp hãy để hành động này diễn ra tư nhiên, đừng cố kìm lại (nhưng cũng cần giữ phép lịch sự với xung quanh). Những cái ngáp sẽ giúp bạn thấy bớt mệt mỏi.

Nguồn: Y Dược 365 (BT)